2019 yılı Haziran ayında yayınlanan AIAG VDA FMEA kitapçığında hata analizi metotlarından biri olan Hata Ağacı Analizi (FTA-Fault Tree Analaysis) 1960 yılların başından itibaren Amerikan Uzay ve Havacılık endüstrisi tarafından sistemin birden çok noktasındaki olası hataları analiz etmek için kullanılmaya başlanmıştır.
Hata oluşum ağacı analizi olarak da bilinen Hata Ağacı Analizi (FTA), bir sistem arızasının olası nedenlerini belirlemeye yönelik bir yöntemdir. Bu bağlamda Hata Ağacı, bir arızanın farklı potansiyel nedenlerini bir diyagram biçiminde grafiksel olarak göstermek için kullanılır. Hata Ağacı Analizini kullanarak, hata oluşumuna katkıda bulunan faktörleri ve hata oluşumunun gerçekleşme olasılığı da belirlenebilir. Hata Ağacı Analizi yardımıyla hata oluşumunun temel nedenler belirlenip ele alındıktan sonra, Mühendislik/ bakım ekiplerinin önleyici faaliyetleri belirleyip harekete geçmesine yardımcı olur.
Hata ağacı analizini kimler kullanmalı;
Hata ağacı analizi, Ürün ve Üretim prosesi tasarımcıları ve üretim/ kalite mühendisleri tarafından sıklıkla kullanılır. Bu personel, potansiyel problemleri önlemek ya da karşılaştıkları arızaları çözmek için Kaizen metodolojisi ve kök neden analizinin yanı sıra Hata Ağacı Analizini de kullanır.
Hata ağacı analizi nasıl yapılır?
Hata Ağacı Analizi, ekipman/sistem arızası gibi istenmeyen sonuçlara yol açabilecek farklı olayları veya koşulları kurgulamak için hata ağacı analiz diyagramı kullanır.
Hata Ağacı Analizi süreci üç ana adımdan oluşur:
Hata ağacı diyagramı oluşturma,
Diyagramdan, arıza oluşumunu, arızayı tetikleyen olayları (birincil faktör) ve arıza oluşumuna katkıda (ikincil faktör) bulunan faktörleri belirleme,
Arzılar ile arıza oluşumunu başlatan olaylar (veya katkıda bulunan faktörler) arasındaki ilişkileri değerlendirme,
Hata Ağacı Analizi diyagramında kullanılan semboller, sistemin çalışması sürecinde herhangi bir zamanda meydana gelebilecek oluşum ya da koşulları gösterir.
Arızalar sisteminizde ters giden şeyleri temsil eder
Semboller çizgiler yardımıyla birbiri ile ilişkilendirilerek istenmeyen bir oluşumun / arızanın nasıl oluşacağımı göstermek için kullanılır.
.
Sağlıklı bir Hata Ağacı Analizi yapabilmek için sisteminizde ters giden ya da gidebilecek oluşumlar/ prosesler hakkında kapsamlı bilgiye sahip olmak gereklidir,
· İstenmeyen olay öncelikle öngörülebilmeli ve değerlendirilmelidir. . Bu nedenle, arıza oluşumuna katkıda bulunan tüm faktörlerin tahmin edilmesi gerekir.
· Hata Ağacı Analizi konusunda yeterli bilgi ve tecrübe sahibi olunmadığı sürece, bu çaba çok zahmetli ve zaman alıcı olabilir.
· Süreç sahibinin ilgili bilgi ve becerileri yoksa Hata Ağacı Analizinin kullanılması tercih edilmeyebilir.
Aşağıda bu diyagramların nasıl oluşturulabileceğine dair Akışkan Pompası için Hata Ağacı Analizi basitleştirilmiş bir örnek olarak verilmiştir.
Yukarıda Akış olmayan bir pompa tertibatının Hata Ağacı Analizi diyagramını görüyoruz. Bu olay ana arızadır ve altında başlatıcı olayları görebiliriz: Mekanik arıza ve elektrik arızası. Arıza ağacı şemasının sağında, elektrik arızasının altında, biri motor arızası, diğeri sigorta arızası olmak üzere diğer olayları ve arızaları görebiliriz. Sigorta arızasının altında devrede aşırı yük olayının meydana geldiğini ve bunun altında iki farklı temel olayın meydana geldiğini görüyoruz: Kabloda kısa devre ve/veya güç dalgalanmasının arızayı oluşturan kök nedenler olduğunu görüyoruz.