Poke Yoke - Hatasızlaştırma nedir?

POKE YOKE -Hatasızlaştırma nedir?

1960 yılarda İnsan hatalarının önüne geçmek için Toyota mühendisi Shigeo Shingo tarafından geliştirilen Poke Yoke kavramı, Türkçeye “Hatasızlaştırma”  ya da “Hata Önleme” olarak çevrilebilir.

Poke Yoke metodunun hedefi; İnsan hataları kaynaklı kusurların ve arızaların öncelikli olarak meydana gelmesini önlemek, oluşması durumunda ise tespit edilerek düzeltilmesini sağlamaktır.  Poka Yoke, hatalı bir işlemin yapılmasını önleyen ya da yanlış yapıldığında bunu hemen fark eden mekanizmalar ve/veya süreçleri tanımlar.

Poke-Yoke İlkeleri;

Hata Önleme; Kaynağında Kalite de olarak nitelendirebileceğimiz bu ilke,  Hata oluştuktan sonra hatayı yakalamaya çalışmak yerine hatanın oluşmasını engelleme prensibine dayanır.  

Hata Yakalama;  İnsan hatalarının oluşması kaçınılmazdır. Hata Yakalama ilkesi oluşan kusurların müşteriye ulaşmadan yakalanmasıdır. Hedef hatayı oluştuğu iş istasyonunda /kaynakta yakalamak,  eğer bu uygulanamıyorsa üretim sürecinde ilerlemeden oluşma kaynağına en yakın noktada yakalamaktır.

Bu amaçla;

·         Üretim sürecinin tamamı gözden geçirilerek insan hatalarının veya kusurlarının oluşabileceği süreç adımları belirlenmelidir. Nu amaçla PFMEA metodu kullanılabilir.

·          Hata riski olan süreç adımları için kök neden analizi yaparak hata oluşum nedeni belirlenmeli ve hata oluşumasınız engelleyecek şekilde süreç yeniden tasarlanmalıdır. Hatanın oluşma olasılığını engellemek mümkün değilse,  kusurun kolayca tespit edilip en erken süreç adımında düzeltilebilmesi için Poke Yoke sistemi tasarlanmalıdır.

·         Her hata için en uygun hata önleme yönetimi ve /veya cihazı seçilmelidir.

·         Poke Yoke sistemin düzenli olarak bakımı yapılmalı, düzgün çalışıp çalışmadığı uygun aralıklarla kontrol edilerek kayıt altına alınmalıdır.

Poke Yoke Sitemleri tasarlanırken 2 metot kullanılır;

Kontrol metodu; Yapılan hatayı ya da problemi algılar ve düzeltici önlemin alınarak kusurun oluşmaması için makineyi yada ilgili prosesi durudur/ kapatır.

Uyarı metodu; Arıza veya hataların oluştuğunu sesli, ışıklı uyarılar veya diğer uyarı cihazları yardımıyla bildirir. Bunula birlikte tanımlanan algoritmaya uygun olarak makinayı / prosesi her hata durumda kapatmayabilir.

Önleme amaçlı olsun Yakalama amaçlı olsun Poke Yoke sistemleri tasarlanırken, sınırlı olmamakla birlikte, başlıca 3 temel yaklaşım kullanılır.

1.      Kontak Yöntemi; Bir hata/kusur olup olmadığını anlamak için ürüne ait sekil, renk, boyut gibi fiziksel parametrelerin kontrol edilmesidir. Örnek olarak limit switch ya da kontak pimler verilebilir. Basınç sensörleri ve kamere kontrol cihazları da bu başlık altında değerlendirilebilir.

2.      Ardışık Doğrulama Yöntemi: Üretim süreci için tanımlanan operasyon sırasına uyulmasının takip edilmesidir.

3.      Sayarak Doğrulama Yöntemi: Bu yöntemde kompozen/parça sayısı, hareket veya işlem sayısı takip edilmezse ya da yapılmazsa operatör uyarılır. Örneğin bir Sigorta kutusu üzerinde takılması gereken sigortaların sayısı bir sayaç yardımıyla takip edilerek, eksik kalırsa operatöre uyarı verir.

https://www.vakadanismanlik.com/trainings/aiag-vda--proses-fmea-e%C4%9Fitimi