Ürün kalitesini sağlamanın ön şartı üretim sürecindeki değişkenliği kontrol altında olmasıdır.
Değişkenlik 2 ögeden oluşur; Ölçüm prosesi kaynaklı değişkenlik ve ürün/proses değişkenliğinin oluşturdukları değişkenliğin tamamı Toplam değişkenlik olarak adlandırılır..
Tip 1 Ölçüm Sistemleri Analizi ne zaman yapılmalıdır ?
Ölçüm sistemi analizine başlamadan önce, diğer değişkenlik kaynaklarına değil, yalnızca ölçüm cihazı kaynaklı değişkenlikleri analiz ederek ölçüm cihazını doğrulamak için Tip 1 ölçüm çalışması yapılır.
Bu çalışmada, bir operatör ve bir referans parçasından alınan ölçümler (min 30 ölçüm) dikkate alınarak, sapma ve tekrarlanabilirliğin etkilerini değerlendirmek için kullanılır.
Operatör, üretimde ölçüm yapmakta olanlar arasından seçilmelidir,
Kullanılan ölçüm cihazı kalibre edilmiş olmalıdır
Ölçüm için kullanılan parça üretim prosesinden alınmalıdır
Ölçüm cihazı çözünürlüğü için 1/10 kuralı dikkate alınmalıdır.
Tanımlı ölçüm metodu kullanılmalıdır.
Ölçümler ardışık değil, aralıklı olarak/ rastsal sırada yapılmalıdır.
Reference değer hesaplaması, örnek parça 10 kez ölçülür ve ortalaması kayıt edilir.
Tip –1 Ölçüm Çalışması nasıl değerlendirilir;
Ölçüm cihazı (gauge) potansiyel yeterlilik indeksi; Cg
Tekrarlanabilirlik, ölçüm cihazının aynı parçanın tutarlı ölçümlerini yapabilme yeteneği olarak açıklanabilir. Ölçme yeteneği tutarlı bir ölçüm cihazında bile ölçüm değişkenliği vardır. Ancak ölçüm cihazı kaynaklı bu değişkenlik parçanın toleransına göre çok büyükse, cihaz ölçüm amacına göre uygun olmayacaktır.
Ölçüm cihazı ile yapılan ölçümlerdeki değişkenlik parça toleransına oranla daha küçük olmalıdır.
Ölçüm cihazının tekrarlanabilirliğini değerlendirmek için, Cg metriği kullanılır; Cg metriği; ölçüm cihazı ile yapılan ölçümlerin değişkenliğini parça toleransının 1/5 ile karşılaştırılarak hesaplanır.
Cg değerinin 1,33 den büyük olması istenir; ölçüm cihaz ile yapılan ölçümler dağılımının tolerans aralığına göre yeterince dar olduğunun göstergesidir.
Ölçüm cihazı (gauge) yeterlilik indeksi; Cgk
Tekrarlanabilirliğin yanı sıra ölçüm cihazı ile yapılan ölçümlerin ortalaması ile referans ölçü arasındaki fark dikkate alınarak ölçüm cihazındaki sapma değerlendirilmelidir. Sapma miktarına bağlı olarak ölçüm cihazının eksik yada fazla ölçüm yaptığı söyleyebiliriz.
Cgk metriği tekrarlanabilirik ve sapmayı birlikte değerlendirir; Ölçüm çalışmalarındaki sapmayı tolerans ile karşılaştırırken, ölçümlerin referans ölçüye uygunluğunu da dikkate alır.
Yeterli bir ölçüm cihazı için Cgk metriğinin 1,33 ve üzeri olması beklenir; Cihazın hassas ölçüm yaptığı (tekrarlanabilirlik iyi) ve doğu (sapma düşük) olması anlamına gelir.
Cg ≥ 1,33
Cgk ≥ 1,33
T= ÜSL- ASL (tolerans)
s= Standart sapma
Xm= Referans Ölçü
Xort= Ölçümlerin ortlaması